Klinika Bałtycka
Szczelina odbytu jest bolesnym pęknięciem w obrębie błony śluzowej kanału odbytu, które może powstać z różnych przyczyn, w tym najczęściej przez twarde, zalegające masy kałowe. Do innych przyczyn należą mikrourazy, zwiększone napięcie mięśnia zwieracza wewnętrznego, a także choroby takie jak nieswoiste zapalenie jelit, choroby nowotworowe, zakażenia wirusem HIV.
Objawy szczeliny odbytu obejmują ostry ból po wypróżnieniu, okresowe podkrwawianie, uczucie dyskomfortu i pieczenie okolicy odbytu. Przewlekła forma może wiązać się z dodatkowymi zmianami chorobowymi okołoodbytniczymi. Diagnostyka szczeliny odbytu może wymagać wykonania badania per rectum, rektoskopii, a w niektórych przypadkach badania USG transrektalnego.
Leczenie szczeliny odbytu najczęściej rozpoczyna się od metod zachowawczych, w tym od diety bogatej w błonnik, stosowania nasiadówek w ciepłej wodzie, oraz miejscowego stosowania maści przyspieszających gojenie. Warto zwrócić uwagę na środki zmniejszające napięcie zwieracza odbytu, jak 0,2% maść nitroglicerynowa. Ważna jest również zmiana konsystencji stolca, co można osiągnąć poprzez odpowiednie spożycie płynów i parafinę.
W sytuacjach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, rozważa się leczenie chirurgiczne. Zabieg polega na wycięciu szczeliny oraz rozciągnięciu zwieracza wewnętrznego odbytu. Operacja ta jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, a pacjent może powrócić do domu tego samego dnia. Po operacji niezbędne są wizyty kontrolne u proktologa.
Mechanizm działania toksyny botulinowej polega na tymczasowym zablokowaniu przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, co prowadzi do zmniejszenia napięcia mięśniowego zwieracza odbytu. Redukcja tego napięcia zapewnia lepsze ukrwienie i warunki do gojenia się rany. Zabieg wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych i nie wymaga specjalnego przygotowania od pacjenta. Procedura jest szybka, trwa około 30 sekund i wiąże się z minimalnym dyskomfortem. Efekt terapeutyczny utrzymuje się przez 2–4 miesiące, co w większości przypadków pozwala na zagojenie się szczeliny odbytu.
Wskazaniem do leczenia toksyną botulinową są przypadki, w których tradycyjne metody leczenia, zarówno zachowawcze, jak i farmakologiczne, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Dotyczy to głównie zaawansowanych oraz przewlekłych form szczeliny odbytu.
Leczenie toksyną botulinową jest atrakcyjną alternatywą dla operacji, oferując szereg korzyści, takich jak brak konieczności hospitalizacji, natychmiastowy powrót do codziennych aktywności oraz minimalne ryzyko powikłań. Pomimo wysokiej skuteczności tej metody, w pewnych przypadkach (około 40%) może okazać się konieczność podjęcia leczenia operacyjnego.
Aby zapobiegać powstawaniu szczeliny odbytu, kluczowe jest utrzymanie prawidłowej diety, bogatej w błonnik oraz regularne spożywanie płynów. Zaleca się również unikanie długotrwałych zaparć i nadmiernego wysiłku podczas wypróżniania.
Każdy przypadek szczeliny odbytu jest unikatowy, a skuteczność leczenia zależy od wielu czynników, w tym od przyczyny powstania pęknięcia oraz od szybkości podjęcia odpowiednich działań terapeutycznych. Jeśli doświadczasz objawów wskazujących na możliwość wystąpienia szczeliny odbytu, nie zwlekaj z konsultacją medyczną.
